Brussel
(kiekenfretters)
postcode 1000

Als de overlevering berust op de historische werkelijkheid, dan vindt de
spotnaam 'kiekenfretters' (kippenvreters) voor de bewoners van Brussel
zijn oorsprong in een 14de-eeuws conflict tussen een gemeente en het
centrale gezag, in casu de stad Brussel en Johanna, hertogin van Brabant
en Limburg. Deze laatste wilde in 1388 een aantal dorpen die onder
toezicht stonden van de Bruselse amman (= ambtman, elders 'baljuw',
'drost' of 'schout' geheten) in pand geven aan Sweder van Abcoude, heer
van Gaasbeek. De Staten van Brabant verzetten zich echter tegen dat plan.
Een van de felste tegenstanders van Johanna's voornemen, Everard
t'Serclaes (geboren omstreeks 1320), Brussels schepen (= wethouder) en
geridderde held uit de Brabantse Successieoorlog (1356-57), werd op 28
maart tussen Lennik en Brussel, waarnaar hij op weg was, overvallen door
Willem van Kleef, bastaardzoon van Sweder, en de baljuw van Gaasbeek.
Zwaar verminkt werd t'Serclaes overgebracht naar het huis De Sterre aan de
Brusselse Grote Markt, de ambtswoning van de amman, waar hij drie dagen
later aan zijn verwondingen bezweek. Daarop sloegen de Brusselaars het
beleg voor het kasteel van Gaasbeek, dat ze vervolgens plunderden en in
brand staken. Naar verluidt, bestond het proviand van de belegeraars
goeddeels uit kippen. Dat feit zou de Brusselaars hun schimpnaam hebben
bezorgd. Die bijnaam wordt ook vermeld op de beroemde gedenkplaat voor
t'Serclaes in de bogengaanderij aan de buitenzijde van De Sterre. Het
bronzen bas-reliëf van de hand van Juliaan Dillens (1849-1904) beeldt
behalve de stervende t'Serclaes twee taferelen uit 's mans leven uit
alsook het beleg van Gaasbeek door zich met kippenvlees voedende
Brusselaars. Het gedenkteken bevindt zich in de Karel Bulsstraat, die
vernoemd is naar de Brusselse burgemeester die in 1898 aan de gemeenteraad
had voorgesteld om een monument op te richten ter nagedachtenis van
t'Serclaes. Hendrik Conscience (1812-1883) schreef een historische roman
over t'Serclaes: 'Everard t'Serclaes. Historische tafereelen uit de XIVe
eeuw'. Antwerpen, J.P. van Dieren, 1874, 2 dln., resp. 202 en 177 pp. -
Ill. v. Edward Dujardin. (antwoord van Peter Balcaen)
bron